Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau
Spis treści
Powstanie niemieckiego obozu
Trudno jest opisać odczucia i wrażenia towarzyszące, gdy znajdziesz się na terenie niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Nie można zrozumieć ogromu cierpienia i okrucieństwa ludzi do swoich bliźnich. Jak człowiek może zgotować piekło drugiemu człowiekowi. W 1939 roku miasto zajął Wermacht i zostało wcielone do III Rzeszy dekretem Hitlera z 8 października 1939 roku. Zmieniono również nazwę miasta z Oświęcimia na Auschwitz. To właśnie tu znajduje się najbardziej znany niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.
Obóz koncentracyjny Auschwitz to miejsce terroru i ludobójstwa powształ w połowie 1940 roku. Pierwszy transport Polaków do obozu odbył się 14 czerwca 1940 roku z więzienia w Tarnowie. Obóz koncentracyjny w Auschwitz to jeden z czterech założonych na okupowanej ziemi polskiej ,inne obozy powstały na Majdanku, w Warszawie i Płaszowie.
„Brama Śmierci”
“Kiedy zobaczyłam napis „Arbeit macht frei”, pomyślałam, że nie będzie źle, bo ja się roboty nie boję, pewnie mnie wkrótce zwolnią. Nieraz przecież pomagałam dziadkom przy sianokosach.”
Autorka: Zofia Posmysz ( wspomnienie dotyczące pierwszego dnia pobytu w obozie koncentracyjnym Auschwitz).Dama Orderu Białego,pisarka i scenarzystka, zmarła w 2022 roku w wieku 99 lat.
“Praca czyni wolnym” te krótkie i bardzo wyraziste sformułowanie zostało rozpowszechnione przez protestanckich niemców a zostało zaczerpnięte z Ewangelii według św. Jana 8:32 .Cytat : 32 I poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.
Wysiedlenia mieszkańców
Przed II wojną światową Żydzi stanowili większość mieszkańców Oświęcimia a zamieszkiwali te tereny już od drugiej połowy XVI wieku. Po wkroczeniu niemieckich wojsk do i zmianie nazwy miasta na Auschwitz. Pod koniec listopada 1939 roku spalili Wielką Synanogę w w grudniu nakazano nosić opaski z niebieską Gwiazdą Dawida. Większość ludności żydowskiej zginęła w Auschwitz.W mieście mieszkało ponad 7 tysięcy Żydów. 9 marca 1941 roku Niemcy rozpoczęli wysiedlenia Żydów z Oświęcimia do gett. Podczas wysiedleń wszystkich okolicznych wiosek wokół Oświęcimia uzyskano teren ogromny teren, budynki zniszczono a dobytek zarekwirowano.
Cały obóz podzielony jest na obóz główny KL Auschwitz I w Oświęcimiu , Auschwitz II – Birkenau w Brzezince oraz KL Auschwitz III – Monowitz w Monowicach. Aby powstał ten ogromny teren pod powstanie niemieckiego obozu, Niemcy wysiedlili okoliczną ludność aby tym samym pozbyć się świadków. Wysiedlenie odbyło się na przełomie 1940 i 1941 roku. Budyki wysiedlonych były rozbierane a pozyskane materiały wykorzystywano pod budowę baraków. W samym sąsiedztiw Auschwitz rozebrano ponad sto budynków , a na terenie Brzezinki ponad 500 gospodarstw zostało rozebranych. W innych okolicznych miejscowościach wokół Oświęcimia( Auschwitz) również wysiedlano ogrom domostw i ludzi. Cakowicie zniszczono aż osiem wsi i wysiedlono 17000 Polaków i Żydów.
Obóz Auschwitz
Powstał z przedwojennych koszar wojskowych które coraz bardziej się rozrastały aż obejmował około 40 km2 terenu. Auschwitz I to obóz główny. Mieściła się tu siedziba administracji garnizonowej (SS Standortverwaltung), dowódcy miejscowego garnizonu oraz komendanta KL Auschwitz I. Była tu siedziba biur wydziału politycznego i wydziału zatrudnienia, tu znajdowały się magazyny zaopatrzenia i różne warsztaty warsztaty. Wiosną 1941 roku powiększono obóz koncentracyjny Auschwitz wysiedlając mieszkańców Brzezinki i okolicznych miejscowości .
“Auschwitz to symbol zła, ale nie tylko symbol. Tam zamordowano więcej niż milion ludzi. Milion Żydów i jeszcze dziesiątki tysiące innych! Auschwitz stał się czarną, ciemną otchłanią ludzkiej-nieludzkiej historii, a polska ziemia, która dla Żydów przez ponad 800 lat była ziemią wspólnego życia i spokoju, stała się przez Niemców przeklętą ziemią. Auschwitz to symbol barbarzyństwa, nieludzkości, rasizmu i ksenofobii!”
Autor: Szewach Weiss- izraelski polityk, ambasador Izraela w Polsce w latach 2000–2003.
Muzeum Auschwitz
Zwiedzając muzeum zobaczymy dokumenty historyczne, książki szpitalne, Wykaz zmarłych więźniarek, wykazy rzeczy po zmarłych więźniach, wykaz deportowanych z Warszawy. Telegramy dotyczące zatrudnienia więźniów, telegramy po ucieczce więźnia i o śmierci więźnia. Rozkazy komendantury KL Auschwitz ,karty z książki kostnicy, meldunek o usunięciu złotych zębów. Różnego rodzaju nakazy, rozkazy , zamówienia , rachunki za zakup i zezwolenie na wyjazd po Cyklon B.
Oprócz dokuemntów w muzeum znajdują się przedmioty osobiste jak okulary, szczczotki grzebienie, protezy, włosy , ubrania i buty ,garnki. Ogrom walizek podpisanych przez właścicieli .
W muzeum oprócz dokumentów o których już wspominałam znajdziemy ogromną Księgę Imion w bloku nr 27. Zapisano w niej nazwiska pomordowanych na dowód wiecznej pamięci. Wystawa pt. “Szoa” (Zagłada) przygotował jerozolimski Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem.Składa się z kilku sal a w jednej z nich znajduje się Księga Imion. Na specjalnych ogromnych kartach spisane zostały imiona i nazwiska zgładzonych 4,2 mln europejskich Żydów, których dane udało się ustalić.
Kreamtorium zagłady
Do obozu trafiało trafiało wielu Żydów z gett i innych obozów, jednak większość z nich nie przeżyła. Tylko nieliczni nadawali się do pracy. Za czym jednak do tego doszło trafiali dochodziło do selekcji. Selekcjonowano kto nadaje się do pracy, rozdzielano kobiety i mężczyzn, a potem prosto z rampy kolejowej prowadzeni byli do rozbieralni gdzie golono im włosy, wyrywano złote zęby i odbierano cenne przedmioty jeśli jeszcze takie mieli przy sobie. Zaprowadzeni do komór gazowych gdzie mordowano ich zabójczym gazem Cyklonem B. W obozie Auschwitz zamordowano ponad milion ludzi a do dnia dzisiejszego nie udało się ustalić dokładnej liczby ludzi gdyż często po przybyciu do obozu nie byli rejestrowani tylko od razu trafiali do komór gazowych.
Możemy również zobaczyć dokumenty związane na zakup Cyklonu B silnie trujacego związku chemicznego. Jak na ironię Cyklon B którym mordowano Żydów wynalazł niemiecki chemik pochodzenia żydowskiego Fritz Haber urodzony we Wrocławiu. On również musiał uciekać z Niemiec w 1933 roku a rok później zmarł w Bazylei. Podczas I wojny światowej testował gazy bojowe z czym nie mogła pogodzić się jego żona, która popełniła samobójstwo.
Podczas współpracy z niemiecką korporacja chemiczną produkującą pestycydy szukał dobrego środka zwalczającą pchły, wszy i pluskwy między innymi na statkach oceanicznych,magazynach itd. Wtedy opracowano właśnie cyklon B który miał służyć innym celom jednak okazało się inaczej .
W muzeum znajdują się również przedmioty ukazujące nam jak żyli więźniowie w barakach ,sienniki na których spali stłoczeni, łazienki i toalety. Oprócz wyposażenia baraków więziennych również wyposażenie obozowych szpitali, a także przedmioty związane z administracją i organizacją obozu.
Więźniów oznaczano i klasyfikowano różnymi kategoriami
- Trójkąt czerwony – oznaczał więźniów „politycznych”. Więźniami politycznymi w KL Auschwitz byli przede wszystkim Polacy.
- Trójkąt zielony – oznaczał więźniów „kryminalnych”
- Trójkąt czarny – oznaczał więźniów „aspołecznych” – za „aspołecznych” uznano Romów którzy przebywali w obozie cygańskim
- Trójkąt fioletowy – oznaczał więźniów świadków Jehowy
- Trójkąt różowy – oznaczał więźniów homoseksualnych
Ściana Straceń
Przy bloku 11 znajduje się rekonstrukca ściany straceń gdzie wykonywano egzekucje i rozstrzelano tam kilka tysięcy osób. Tak tracono głównie członkowie organizacji konspiracyjnych i więźniów politycznych. Ściana została rozebrana w 1944 roku gdy obóz jesze istniał. Jednak oprócz rozstrzeliwania stosowano jeszcze wiele innych kar jak np. kara chłosty, kara słupka, zamykanie w ciemnicach gdzie przebywali w zupelnych ciemnościach nawet parę tygodni. Karano również w celach do stania gdzie było bardzo mało miejsca, a umieszczano w nich aż po czterech więźniów. Stosowano również śmierć głodową lub wieszano, rozstrzeliwano. Największa egzekucja pod Ścianą Straceń odbyła się 28 października 1942 roku gdzie rozstrzelano około 280 Polaków więzionych w KL Auschwitz.
Życie w obozie
Więźniowie po selekcji trafiali do przepełnionych baraków gdzie walczono o każdy kawałek wolnego miejsca i porzywienia. Po rozbudowie budynków po koszarach wojskowych powstały duże sale jednak mimo tej rozbudowy nie zlikwidowano przepełnienia w barakach . Oprócz tego ogromnym problemem załatwianie potzeb fizjologicznych. Więźniowie spali na siennikach rozkładanych na podłodze. Często chodzili brudni przez brak możliwości korzystania z wody. Więźniowie chorowali w często zimnych barakach, panowały wszy i inne choroby w tym również ograniczone racje żywnościowe.
Brak warunków higienicznych doprowadzały do różnego rodzaju chorób skóry, świerzbu, czyraków, ropni, owrzodzeń i wielu zakażeń. Więźniowie oprócz głodowych racji, żywnościowych byli wyczerpani ciężką pracą od świtu do późnego wieczoru. Panowały epidemie i zarazy, gruźlica czy zapalenie opon mózgowych do tego zatrucia pokarmowe. Szpitale obozowe były prowadzone przez lekarzy SS, były równie zapchlone i brudne jak baraki. Tam również panowało przepełnienie.
Najbardziej chorych odsyłano do komór gazowych, przeprowadzano selekcje, zabijano najciężej chorych dożylnymi iniekcjami stężonego perhydrolu, eteru i innymi związkami chemicznymi. Przeprowadzano brutalne eksperymenty na ludziach. Josef Mengele zwany Aniołem Śmierci w obozie Auschwitz przeprowadzał swoje pseudomedyczne eksperymenty.Jego obiektem zainteresowania były bliźnięta na których testował dosłownie wszystko.
Krematorium I działało od sierpnia 1940 roku do lipca 1943 roku i zabijano w nich nowo przyworzonych Żydów. Natomiast w 1942 roku rozpoczęto budowę w Brzezince 4 wielkich komór gazowych i krematoriów. Aby zatrzeć ślady swoich zbrodni 20 stycznia 1945 roku wysadzono w powietrze krematoria II i III, a 26 stycznia krematorium V.Auschwitz zostało wyzwolone 27 stycznia 1945 roku przez żołnierzy radzieckich.
Galeria fotografii
W miejscowości BAD AROLSEN znajduje się Kolekcja Archiwum Arolsen gdzie znajduje się ponad 120 000 bezcennych dokumentów z danymi personalnymi, numerami obozowymi, okoliczności aresztowaniń czy przyczyn śmierci.
Adres: Große Allee 5-9, 34454 Bad Arolsen
Źródło: Wikipedia , Miasto Oświęcim, strona muzeum Auschwitz Birkenau
